مریم احمدی شیروان:عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با ما با بیان اینکه کشور چند سالی است وارد بحران کم آبی شده است می‌گوید: به خاطر تغییر اقلیم و خشکسالی‌هایی که وجود داشته و برداشت بی‌رویه از منابع آب‌های زیر زمینی این مشکل تشدید شده است.
سیلاب‌ها تأثیری در برطرف کردن کم آبی نداشتند
علی ابراهیمی می‌افزاید: خوشبختانه در دو سال اخیر حجم بارندگی بیشتری داشتیم که سبب شده میزان آب‌های سطح‌الارضی افزایش داشته باشد و آب‌های پشت سد‌ها تقویت شود. این میزان بارندگی به هیچ عنوان جبران برداشتی که از آب‌های زیرزمینی داشته‌ایم را نمی‌کند. به عبارتی همچنان در بحران کم آبی به سر می‌بریم. ابراهیمی به فاجعه‌های زیست محیطی ناشی از دست دادن آب‌های زیرزمینی اشاره کرده و بیان می‌کند: فرونشست زمین و از بین رفتن تالاب‌ها، مواردی از این آسیب‌های زیست محیطی است. آب‌های زیرزمینی تجدید ناپذیر شده‌اند. ضمن آنکه شدت برداشت آب در برخی مناطق بسیار بالاست.
در حفظ و مهار آب‌ها عملکرد خوبی نداشتیم
بزرگ‌ترین مصرف کننده آب در کشور بخش کشاورزی است و ۹۲درصد منابع آب کشور در این بخش مصرف می‌شود. در صورتی که باید الگوی مصرف و کشت محصولات را تغییر دهیم عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس در ادامه می‌گوید: نکته‌ای که هنوز در کشور جای تأسف دارد، این است که با وجود بارندگی خوب در سال گذشته، در حفظ و مهار آب‌ها عملکرد خوبی نداشتیم. در پنج یا ۶ استان جنوبی کشور که سیل به وجود آمد، آب شیرین با ارزش براحتی از دسترس خارج شد؛ چرا که زیر ساخت‌های آن را آن طور که باید تهیه نکرده‌ایم و تعدادی سد هم دچار آسیب شد. از دسترس خارج شدن آب شیرین، خود فرسایش خاک را به دنبال دارد و همراه این سیلاب‌ها، هم آب و هم خاک را از دست می‌دهیم. به عبارتی دیگر با این وجود که جزو کشورهای نیمه خشک بوده و در شرایط بحران آب قرار داریم، در عمل در مهار و مدیریت آب بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم.
وی در پایان به لزوم مصرف بهینه تأکید کرده و می‌افزاید: باید خیلی سریع در حوزه کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی بحران آب را مدیریت کرده و مصرف آب شیرین را کاهش دهیم. مصرف بهینه داشته و با ایجاد بندهای خاکی و سدهای بزرگ در مسیر آب رفت‌ها تلاش کنیم، آب‌های سطحی را مهار کنیم؛ مهار کردنی که نیاز به مطالعه عمیق و اعتبارات حساب شده‌ای دارد.
میزان بارش کشور از حد نرمال پایین‌تر است
مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز با تأیید حرف‌های فوق تأکید می‌کند که خشکسالی تهدیدی جدی برای کشور است. او می‌گوید: اگر بخواهیم میزان بارندگی کشور را با وجود اقلیم‌های متفاوت با شاخص متوسط بارندگی ارزیابی کنیم، می‌توانیم بگوییم میزان بارش کشور از ابتدای سال آبی، یعنی از یک مهر ۱۳۹۵ تا ۱۶ خرداد ۱۳۹۶ تقریباً یک درصد پایین‌تر از حد نرمال بوده است. متوسط بلند مدت بارش در کشور ۲۲۲ میلیمتر و در مدت مشابه دراز مدت، یعنی بیش از ۴۰ سال گذشته، ۲۲۵ میلیمتر و آمار سال آبی گذشته در همین مدت مشابه ۲۲۷ میلیمتر بوده است. یعنی تقریباً در دراز مدت یک درصد کاهش و نسبت به سال گذشته دو درصد کاهش داریم. این پارامتر با وجود گستردگی و اقلیم‌های گسترده در کشور برای تحلیل وضعیت آبی کشور لزوماً پارامتر مناسبی نیست و نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
کم آبی در بعضی استان‌ها بحرانی است
مهندس فراز رابعی‌غلامی به تقسیم بندی‌های آبی کشور اشاره کرده و اضافه می‌کند: برای بررسی دقیق‌تر، دو تقسیم بندی حوزه‌ای و استانی وجود دارد. تقسیم‌بندی حوزه‌ای یعنی اینکه بر اساس حوضه‌های آبریز میزان بارندگی را مشخص کنیم. حدود ۳۰ حوضه آبریز درجه دو در کشور وجود دارد که تقریباً این ۳۰ حوزه هر کدام اقلیم یکسانی دارند و شرایط آبی آن حوضه آبریز را بررسی و کنکاش کنیم. شاخص و تقسیم بندی دیگر، تقسیم‌بندی استانی است که با دقت در آن می‌بینیم در برخی حوزه‌ها مشکلات بسیار است. وی به آخرین آمار کشور اشاره و اعلام می‌کند: از حوضه‌های آبریز درجه دو، حوضه آبریز مرزی غرب نسبت به سال گذشته ۴۱ درصد، حوضه آبریز کرخه ۳۴ درصد، حوضه آبریز کارون بزرگ ۲۰ درصد کاهش بارندگی در مقایسه با سال گذشته داشته‌ایم. همچنین حوضه جراحی زهره ۲۴ درصد، قره‌سو و گرگان ۴۲ درصد، اترک ۳۴ درصد و هامون و هیرمند ۵۷درصد کاهش داشته‌اند. این در حالی است که در بعضی حوضه‌ها نیز افزایش چشمگیر بارندگی وجود داشته است.
رابعی‌غلامی با یادآوری سیلاب‌های عظیم سال گذشته می‌گوید: بهمن ماه سال گذشته سیلاب‌های عظیمی در حوضه‌های بوشهر، فارس، هرمزگان داشتیم که سبب شدند متوسط بارندگی کشور بالا رود اما بسیاری از حوضه‌ها بارندگی لازم را نداشته و کماکان در بسیاری از حوضه‌های آبریز کشور مشکل خشکسالی را داریم و میزان بارندگی مناسبی نداریم، در حالی که پارامتر کشوری نزدیک به نرمالی داریم.
مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به تقسیم‌بندی استانی بارندگی‌ها بیان می‌کند: استان ایلام ۵۵ درصد، استان خراسان شمالی ۳۷ درصد، خوزستان ۴۸ درصد، زنجان ۲۵ درصد، کرمانشاه ۴۰درصد، گلستان ۳۴ درصد، لرستان ۲۸ درصد و کردستان ۳۲ درصد نسبت به سال گذشته کمبود بارندگی داشته‌اند.
امسال هم در کشور کم آبی داریم
وی یادآور می‌شود: این تصور که به واسطه سیلاب‌ها و بارندگی‌های زیاد، باید مشکل کم آبی کشور حل شده باشد، صحیح نیست و در بعضی حوضه‌ها و استان‌ها وضعیت خوبی وجود ندارد و امسال هم مشکل کم آبی را شاهد هستیم.
رابعی‌غلامی تنها راه برون رفت از این مشکل را صرفه‌جویی دانسته و می‌گوید: آب شرب به غیر از بحث کمّی، آب گرانی است و تصفیه، انتقال و فرآیند توزیع آن هزینه‌بر است. علاوه بر آن بزرگ‌ترین مصرف کننده آب در کشور بخش کشاورزی است و ۹۲درصد منابع آب کشور در این بخش مصرف می‌شود. در صورتی که باید الگوی مصرف و کشت محصولات را تغییر دهیم. از کشت‌های پر آب طلب مانند هندوانه خودداری کرده و کشت محصولاتی پر آبی چون برنج به جز استان‌های شمالی کشور که بارندگی مطلوبی دارند، باید ممنوع شود. اکنون در کشور حدود ۵/۸ میلیون هکتار کشت آبی داریم در صورتی که گذشته کشت دیم غالب بوده است و منابع آبی کشور کفاف این حجم کشت آبی را نمی‌دهد. نیاز است که در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌هایمان تغییر جدی داشته باشیم. سطح و وضع آب زیرزمینی بسیار اسفناک است. سطح آب سفره‌های آب زیرزمینی و حتی سطحی بشدت پایین آمده است.
این کارشناس حوزه آب کشور در ادامه خاطر نشان می‌کند: یک سوم متوسط بارش جهان را در کشور داریم. متوسط بارندگی در جهان ۸۰۰ میلیمتر بوده و میزان بارندگی کشور ۲۴۰ میلیمتر است. از طرفی میزان تبخیر در کشور نیز حدود ۲۰۰۰ میلیمتر و در جهان حدود ۷۰۰ میلیمتر است که این میزان در حدود سه برابر متوسط جهانی است. در کنار این موضوعات بارش‌ها هم توزیع زمانی و مکانی مناسب ندارد، به طوری که حدود ۷۰ درصد بارندگی‌ها در ۲۵ درصد مساحت کشورمان اتفاق می‌افتد و همچنین از آنجا که اوج نیاز آبی در فصل تابستان است، بارندگی در فصل‌های دیگر رخ می‌دهد و این عوامل همه دست به دست هم داده تا کشور و اقتصاد آن نسبت به آب آسیب‌پذیرتر شود.
نظر شما